Κυριακή 29 Αυγούστου 2010

ΤΟΥ ΕΠΑΝΟΥΜΙΤΚΟΥ ΤΟΥ ΣΠΙΤʼ

( Χώροι και εξοπλισμός )

Ντλάπια ;είναι τα ντουλάπια,
Ανκαίους : λέξη που φαίνεται καθαρά ότι προέρχεται από το ( ου ) αναγκαίους στα σπίτια της Επανομής ο χώρος υγιεινής βρισκόταν έξω από το κτίριο, σε μία άκρη της αυλής και χρησιμοποιούνταν σχεδόν αποκλειστικά για αφόδευση. Άλλη ονομασία του χώρου είναι ου απόπατους.
( του ) ανώι είναι ο κυρίως όροφος του σπιτιού, όπου συνήθως βρίσκονταν οι οντάδες και το κελάρι.
( τʼ ) αργαλιά ήταν το εργαστήριο των γυναικών, όπου ύφαιναν τα απαραίτητα κλινοσκεπάσματα και άλλα χρηστικά αντικείμενα της οικογένειας, αλλά και για εμπορικούς λόγους διάφορα είδη υφασμάτων.
( ου ) αυλόιρας ήταν ο περίβολος χώρος του κτίσματος, αυτός δηλαδή που κύκλωνε το σπίτι και το προφύλαγε με το λιθόκτιστο ψηλό ντουβάρι. …………. Και άλλα.
Η μπουιάτα πρόκειται για το καθημερινό δωμάτιο της οικογένειας. Εδώ μαζεύονταν η οικογένεια για το μεσημβρινό και βραδινό φαγητό αλλά και για να περάσει ευχάριστα η βραδιά δίπλα στο τζάκι.
( η ) γκλαβανή ήταν ξύλινη οριζόντια πόρτα που ασφάλιζε τη σκάλα αλλά και χώριζε τους δύο ορόφους.
( του ) ουτζιάκʼ δεν είναι τίποτε άλλο από το τζάκι διαφορετικό κάπως από το σημερινό. Στο εσωτερικό του υπήρχε πάντοτε ένα χάλκινο δοχείο (το μπακρατσούλʼ) για να έχουν πάντοτε πρόχειρο ζεστό νερό.
( του ) καζαναριό η καζανόσπιτου ήταν ο χώρος (πολλές φορές και αυτοτελές κτίσμα) όπου γινόταν οι βαριές χοντροδουλειές της νοικοκυράς. Στο καζαναριό έπλεναν τα βαριά κλινοστρώματα αλλά κι εκεί παρασκεύαζαν τα διάφορα γλυκά, μαρμελάδες πετιμέζια κλπ. ( Καζαναργιό ή καζάνʼ λέγεται επίσης και το μέρος όπου είναι εγκατεστημένος ο αποστακτήρας του τσίπουρου ).
( τα ) κανάτια ήταν τα παραθυρόφυλλα από συμπαγές ξύλο χωρίς γρίλλιες. Που συνήθως προστατεύονταν από σιδεριές σε αντίθεση με τα παράθυρα των άνω ορόφων που στολίζονταν με ξύλινα κάγκελα και τον φεγγίτη.
( η ) κασέλα ήταν μεγάλο ορθογώνιο κιβώτιο , περίτεχνα στολισμένο με αλάβαστρο, φίλντισι η χρυσές πρόκες, όπου τοποθετούνταν τα κλινοσκεπάσματα, τα χειμερινά ρούχα αλλά και τα προικιά της νύφης.
( του ) κατώι είναι ο χειμερινός οντάς του σπιτιού που βρισκόταν συνήθως κοντά στο μαειριό και χρησίμευαν και σαν αποθηκευτικοί χώροι των τροφίμων.
( του ) μαγγάλʼ μεταλλικό δοχείο που μοιάζει με λεκάνη όπου τοποθετούσαν χόβολη (ζιάρʼ) για να ζεστάνουν τους χώρους που δεν είχαν τζάκι.
( τα ) μιντέρια είναι ξύλινοι μπάγκοι, απ΄άκρη σʼ άκρη και κολλητοί στον τοίχο που χρησίμευαν για καναπέδες, για ύπνο, αλλά και για μπαούλα όταν γίνονταν κουφωτοί. Συνοδεύονταν απαραίτητα από :
( τα ) μπακράτσια είναι χάλκινα μαγειρικά σκεύη συνήθως με χερούλι στο κέντρο τους.
( ου ) μπαχτσές είναι ο κήπος του σπιτιού αλλά και το περιβόλι όπου καλλιεργούνταν λαχανικά.
( του ) μπουντρούμʼ πέτρινη σκάλα μας οδηγούσε στο υπόγειο του σπιτιού που κατελάμβανε όλο το μήκος του και ήταν χτισμένο με πελεκητή πέτρα. Στο χώρο αυτό ήταν αποθηκευμένα τα βαρέλια των κρασιών, οι ρακόσταμνες και λόγω της σταθερής θερμοκρασίας χρησίμευε και σαν τόπος φύλαξης των τροφίμων.
( ου ) ουντάς είναι το δωμάτιο ( καλός ουντάς, μισαφίρθκους, βασιάτκους κλπ).
( του ) προυσκέφαλου ήταν μαξιλάρι, που συμπλήρωνε τα μιντερλίκια,
( του ) αραλίκʼ είναι το χαμηλό πετρόκτιστο πεζούλι, κολλητά με τους εξωτερικούς τοίχους.
( τα ) σνιά σνί είναι το μεγάλο στρόγγυλο και σχετικά ρηχό χάλκινο ταψί. Ήταν πάντοτε περίτεχνα διακοσμημένο για να φέρει την υπογραφή της νοικοκυράς. Οι ξακουστές πίτες της Κοζάνης στα σινιά ψένονταν γιατί τότε οι οικογένειες ήταν πολυμελείς.
( ου ) σουφράς ήταν χαμηλό στρόγγυλο τραπέζι. Γύρω του καθόταν οκλαδόν για φαγητό η οικογένεια. Οι μεγαλύτεροι καθόντουσαν σε χαμηλά σκαμνάκια.
( ου ) φιγγίτς ήταν το ημικυκλικό ή παραλληλόγραμμο τζαμωτό και διακοσμημένο τζάμι πάνω από το παράθυρο του πάνω ορόφου.
( του ) χαϊάτʼ στην τουρκική σημαίνει σκεπασμένη αυλή.
Ψαθούδια Ψάθηνες λωρίδες που μπαίναν γύρω γύρω στους τοίχους του καθιστικού το χειμώνα
Χάμαρα Απαραίτητα υλικά για να ζευτεί ένα άλογο στο κάρο (Λιμαριά –Πισνέλα –Σαμαρα κ(ι) –Κεφαλαριά –Ιγκλα κ(ι) –Κεφαλαριά –Ιγκλα)

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου